Ladki Bhaeen scheme investigation महाराष्ट्र शासनाने महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी सुरू केलेली लाडकी बहीण योजना आता नव्या वळणावर येऊन पोहोचली आहे. या योजनेच्या अंमलबजावणीत काही महत्वपूर्ण बदल करण्यात येत असून, विशेषतः पात्र लाभार्थींची यादी अधिक चोखंदळपणे तपासली जात आहे. या योजनेचे स्वरूप, त्यातील बदल आणि पुढील वाटचाल याबाबत सविस्तर माहिती घेऊया.
योजनेची मूळ संकल्पना आणि उद्दिष्टे
महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवणे हे या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपर्यंत आहे, अशा कुटुंबातील महिलांना या योजनेचा लाभ मिळतो. दर महिन्याला १,५०० रुपये इतकी रक्कम थेट लाभार्थींच्या खात्यात जमा केली जाते. आतापर्यंत या योजनेचे पाच हप्ते यशस्वीरित्या वितरित करण्यात आले असून, सध्या सहाव्या हप्त्याचे वितरण सुरू आहे.
मात्र, योजनेच्या अंमलबजावणीत काही आव्हानांना तोंड द्यावे लागत आहे. विशेषतः अपात्र लाभार्थींनी योजनेचा फायदा घेतल्याचे निदर्शनास आले आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी शासनाने कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय) तंत्रज्ञानाचा वापर करून योजनेची सखोल तपासणी करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
अपात्र लाभार्थींची वगळणूक
खालील श्रेणींमधील महिलांना योजनेतून वगळण्यात येणार आहे:
- वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त असलेल्या कुटुंबातील महिला
- कुटुंबातील कोणताही सदस्य सरकारी नोकरीत असलेल्या महिला
- इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेत असलेल्या महिला
नवीन नोंदणी प्रक्रिया आणि आर्थिक तरतूद
योजनेसाठीची मूळ नोंदणी मुदत १५ ऑक्टोबरपर्यंत होती. या मुदतीत वाढ करण्याबाबतचा निर्णय मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत घेतला जाणार असल्याचे महिला व बाल विकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी स्पष्ट केले आहे.
आर्थिक लाभात वाढ
महत्वाची बाब म्हणजे, एप्रिल २०२५ पासून या योजनेंतर्गत मिळणाऱ्या मासिक लाभात वाढ करण्यात येणार आहे. सध्याच्या १,५०० रुपयांऐवजी २,१०० रुपये देण्यात येणार असून, याची तरतूद पुढील अर्थसंकल्पात करण्यात येईल, असे मंत्री तटकरे यांनी जाहीर केले आहे.
योजनेचे सामाजिक महत्व आणि परिणाम
लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदतीची योजना नाही, तर ती महिला सक्षमीकरणाचे एक महत्वपूर्ण साधन आहे. या योजनेमुळे अनेक महिलांना:
- आर्थिक स्वातंत्र्य मिळत आहे
- कुटुंबातील निर्णय प्रक्रियेत त्यांचा सहभाग वाढत आहे
- स्वतःच्या आणि कुटुंबाच्या विकासासाठी योगदान देण्याची संधी मिळत आहे
- शिक्षण आणि कौशल्य विकासासाठी आर्थिक पाठबळ मिळत आहे
योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी काही महत्वपूर्ण आव्हानांवर मात करणे आवश्यक आहे:
- पात्र लाभार्थींची योग्य निवड
- योजनेची पारदर्शक अंमलबजावणी
- नियमित देखरेख आणि मूल्यमापन
- लाभार्थींच्या तक्रारींचे निराकरण
लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र शासनाची एक महत्वाकांक्षी योजना असून, तिच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सातत्यपूर्ण प्रयत्न केले जात आहेत. अपात्र लाभार्थींना वगळून आणि पात्र लाभार्थींना योग्य लाभ देऊन, ही योजना अधिक परिणामकारक करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. एप्रिल २०२५ पासून लाभार्थींना मिळणाऱ्या रकमेत होणारी वाढ ही या योजनेच्या विस्तारीकरणाची निदर्शक आहे.
